فلش بک به دل تاریخ با گشت و گزار در آمفی تئاتر آسپندوس آنتالیا

حتماً برای شما هم پیش آمده که با دیدن یک فیلم تاریخی درباره دوران باستانی یونان، از خودتان بپرسید که چطور ممکن است سالیان سال پیش، با توجه به آن امکانات کم، چنین ساختمان‌های بزرگی به دست بشر ساخته شود! گاهی اوقات بازدید از یک جاذبه تاریخی می‌تواند خیلی دلپذیرتر از تفریح در ساحل باشد. اکثر گردشگران شهر ساحلی مثل آنتالیا را فقط برای آب تنی و تفریح انتخاب می‌کنند. آن‌ها خبر ندارند که جاذبه‌های تاریخی فوق‌العاده‌ای مثل آمفی تئاتر آسپندوس سالهاست که در همین شهر آرام گرفته است.

نمی‌دانم شما از تخت جمشید در شهر شیراز خودمان دیدن کرده‌اید یا نه؛ اما اگر به خاطر عدم علاقه به تاریخ این فرصت را از دست داده‌اید باید بگویم که سخت در اشتباهید. شاید فکر کنید فقط چند تکه سنگ و باقیمانده‌های ستون‌های یک کاخ را قرار است ببینید اما وقتی عظمت آن‌ها را از نزدیک می‌بینید، آن‌قدر مات و مبهوت می‌شوید که از خوتان می‌پرسید “چرا زودتر این‌جا را ندیده بودم؟!” حالا تمام این احساس‌ها را قرار است با دیدن آمفی تئاتر آسپندوس هم تجربه کنید. جایی در کشور ترکیه که شما را همراه خود به دل یونان باستان می‌برد.

گفته می‌شود قدمت این آمفی تئاتر به قرن دوم میلادی برمی‌گردد. روزهایی که شهری به نام آنتالیا وجود نداشت و این محدوده تحت قلمرو امپراطور روم، مارکوس آئورلیوس آنتونیوس (Marcus Aurelius Antoninus) قرار داشت. جایی که آمفی تئاتر آسپندوس در آن بنا شده، در زمان خودش یکی از مهم‌ترین نقاط شهر محسوب می‌شد. شهری که محل تجارت نمک، روغن و پشم حیوانات بوده و به خاطر رود پر آبی که از نزدیکی آن عبور می‌کرده، جای خوبی برای زندگی و رونق کسب و کار بوده است. این شهر که پامفیلیه نام داشت، آن قدر ثروتمند و پیشرفته بود که سکه‌های مخصوص خود را ضرب می‌کرد؛ آن هم سکه‌هایی از جنس نقره که بسیار ارزشمند بودند.

پامفیلیه طی قرن‌های گذشته رنگ قوم‌های مختلفی را به خود دیده و تحت سلطه‌ی خاندان متعددی قرار گرفته است. حتی چند سالی هم جزو قلمرو ایران به شمار می‌رفته؛ اما آن چه که الان برای ما حائز اهمیت است این است که آمفی تئاتر آسپندوس در دوران رومی‌ها و با زحمت و تلاش برده‌های رومی بنا شده است. چیزی که خیلی عجیب به نظر می‌رسد تمیز و سالم بودن آمفی تئاتر آسپندوس است! ردیف‌های سنگی این آمفی تئاتر آن قدر سالم هستند که هنوز هم می‌شود از آن‌ها استفاده کرد.

تمام این بنای عظیم به دست بشر و البته با کمک ابزار محدود آن دوره و زمانه ساخته شده که حقیقتاً حیرت‌انگیز است. معمار یونانی به نام زنون (Zenon)، که در همین شهر هم متولد شده بود، وظیفه طراحی و ساخت آمفی تئاتر آسپندوس را به عهده داشت. بنایی به حالت نیم دایره که قطر آن 96 متر است و توانایی میزبانی از 12 هزار نفر را دارد. احتمالاً می‌دانید که تماشای نبرد گلادیاتورها در دوران روم باستان یکی از تفریحات مردم به شمار می‌رفته و تقریباً شبیه فوتبال دیدن این روزهای ما در استادیوم‌ها بوده است. جالب است بدانید ریز و درشت این آمفی تئاتر از سنگ‌هایی ساخته شده که با دست برش داده شده‌اند. جنس این سنگ‌ها آن قدر مقاوم و سرسخت بوده که تا به امروز خم به ابرو نیاورده و هنوز هم می‌تواند به خوبی رسم مهمان‌نوازی را برای مهمانانش به جا بیاورد.

اگر خوب به عکس‌های این بنا دقت کنید، حتماً شما هم متوجه جایگاه‌های مخصوص این آمفی تئاتر شده‌اید. جایی که به تماشاگرهای ویژه مثل درباریان و اشراف اختصاص داده ‌می‌شد. زنون این آمفی تئاتر را طوری طراحی کرده که به کمک آکوستیک شدن صدا، تمام تماشاگرها چه در نزدیکترین جایگاه به صحنه و چه در دورترین فاصله نسبت به آن، صداها را به طور کاملاً واضح بشوند.

امروزه آمفی تئاتر آسپندوس که جزوی از کشور ترکیه و شهر آنتالیا به شمار می‌رود، هنوز هم جایی برای برگزاری نمایش است. نمایش‌هایی مثل رقص باله، جشنواره‌های بین‌المللی و مراسم اپرا از جمله مواردی هستند که در این مکان برپا می‌شوند. دولت ترکیه از سال 1994 تا به حال از آمفی تئاتر آسپندوس برای برگزاری چنین مراسمی استفاده می‌کند. در یکی از همین نمایش‌ها حدود 10 هزار نفر در این مکان تاریخی دور هم جمع شده بودند و آمفی تئاتر آسپندوس بعد از سال‌ها، بار دیگر این حجم عظیم جمعیت را به خوبی مدیریت و پشتیبانی کرده بود. سال 2015 این بنا در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.